Tematické okruhy na štátnu skúšku z rusínskeho jazyka v Mgr. ŠP

 

1. Písomníctvo Karpatskej Rusi v historickom priereze. Periodizácia  a najvýznamnejšie písomné pamiatky v jednotlivých historických obdobiach. (Zaradenie ukážky textu k historickému obdobiu a zdôvodnenie.)

2. Základné sféry fungovania rusínskeho jazyka na Slovensku, v Poľsku, Maďarsku, Ukrajine, Srbsku, Chorvátsku, Rumunsku, USA. (Identifikácia variantu rusínskeho jazyka na základe ukážky textu a zdôvodnenie.)

3. Slovotvorné spôsoby (odvodzovanie - derivácia, skladanie - kompozícia) a postupy (sufixácia, prefixácia, transflexia, univerbizácia, reflexivizácia, konfixácia) v rusínskom jazyku na príklade jednotlivých slovných druhov (Identifikácia jednotlivých postupov na príkladoch).

4. Morfematická a slovotvorná štruktúra slova (slovotvorné prostriedky – druhy morfém, porovnanie na základe rozboru slov).

5. Základné slovotvorné prostriedky derivatémy: slovotvorný základ a slovotvorný formant (charakteristika, druhy, slovotvorný rozbor derivatém).

6. Uveďte  základné rozdiely medzi Vaším rodným dialektom  a spisovným rusínskym jazykom.

7. Porovnajte spisovný rusínsky jazyk na Slovensku a spisovnú slovenčinu (resp. ukrajinčinu) z hľadiska synchrónneho aj diachrónneho

8. Prvopočiatky písania rusínskou azbukou. Analyticko-syntetická metóda vyvodzovania písmen – popis, charakteristika, didaktický postup pri vyvodzovaní písmen azbuky.

9. Kvalitatívne a kvantitatívne znaky písma. Rozdelenie písmen rusínskej azbuky podľa výšky a rytmu písania. Základy hygieny pri písaní.

10. Všeobecná charakteristika termínov učebný plán, vzdelávací štandard (obsahový a výkonový), učebné osnovy, koncepcie vzdelávania rusínskeho jazyka.

11. Projektová metóda vo vyučovaní rusínskeho jazyka. Návrh sledu vyučovacích hodín rusínskeho jazyka s využitím projektovej metódy.

12. Krátkodobá a dlhodobá príprava učiteľa na vyučovanie. Popis vysvetľovacieho, preverovacieho a kombinovaného typu vyučovacej hodiny rusínskeho jazyka – porovnanie rozdielov.

 

 

Prešov, 2022                                                                                                                                                              doc. PhDr. Anna Plišková, PhD., riaditeľka

 

 

 

ТЕМАТІЧНЫ ОКРУГЫ З РУСИНЬСКОЙ ЛІТЕРАТУРЫ

 

І. Світова русиньска література

1. Жывот і творчость Гавриїла Костелника. Гавриїл Костелник – основатель войводинорусиньской драматурґії. Драма Г. Костелника «Єфтаёва дзивка»: біблічна основа сюжета, главный конфлікт, кулмінація.
2. Жывот і творчость Гавриїла Костелника. Драма Г. Костелника «Єфтаёва дзивка». Авторьске роздумованя на тему: Бог і жертва. Жертвоприношіня: од поганьского до  хрістіаньского розуміня жертвенности.
3. Жывот і творчость Міхала Ковача як майстра у жанрї малой прозы. Сюжет оповіданя «Глїбоки коренї». Характеры дїёвых особ, главны поставы.
4. Жывот і творчость Міхала Ковача як писателя-реаліста. Реалізм як літературно-умелецькый смер. Композіція оповіданя «Без любови». Характеры дїёвых особ, главны поставы.
5. Жывот і творчость Дюры Папгаргаї. Лірічна драма Дюры Папгаргаї «Вистата конїца» («Сконана кавалерія») як образчік псіхолоґічного театра. Сюжет и композіція пєсы.
6. Жывот і творчость Дюры Папгаргаї. Драма Дюры Папгаргаї «Вистата конїца» («Сконана кавалерія»). Сюжет і композіція пєсы.
7. Жывот і творчость Наталії Канюх. Тема войны і мира у книзї поезії Наталії Канюх «Дом мур брудна рика мост».
8. Жывот і творчость Наталії Канюх. Історічный контекст у книзї поезії Наталії Канюх «Дом мур брудна ріка мост».
9. Сюрреалістична драма Звонїміра Павловіча «Клїтка для щешлївих» як філозофічне роздумованя автора на темы людьской природы – сатаньской покусы чоловіка владїти світом.

 

ІІ. Сучасна русиньска література (друга пол. ХХ. – зачаток ХХІ. ст.)

1. Літературный і културный жывот підкарпатьскых Русинів Словакії по роцї 1989: Преса. Публікації. Радіо. Інштітут русиньского языка і културы Пряшівской універзіты: науковцї і їх важны публікації. Сістема школованя. Музей русиньской културы. Театер А. Духновіча.

Персоны літературного процеса і їх важны творы. Лавреаты меджінародной літературной цїны А.  Духновіча.

2. Літературный і културный жывот підкарпатьскых Русинів в Українї по роцї 1989: Преса. Радіо. Телевізія. Публікації. Сістема недїльного школованя.
Персоны літературного процеса і їх важны творы. Лавреаты меджінародной літературной цїны А. Духновіча.

3. Літературный і културный жывот Русинів у Польщі із середины 1950-х років: Додаткы «Лемківске слово» (із 1957) і «Лем­ківська сторінка» (із 1964) в новинках «Наше слово». Днешня лемківска преса. Публікації. Педаґоґічна академія в Кракові: науковцї і їх важны публікації. Сістема школованя. Лемківска ватра. Музей лемківской културы в Зиндрановій.
Персоны літературного процеса і їх важны творы. Лавреаты меджінародной літературной цїны А. Духновича.

4. Літературна творчость Марії Мальцовской. Новела «Зелена фатаморґана» (2007). (Сужет, композіція; характерістіка главных героїв).

5. Проблема асімілації Русинів у творах Штефана Сухого. Ідейно-тематічна аналіза дакількох (до 6) есеїв із ёго книгы есеїв «Міст над ріков часу (2009).

6. Ідейно-тематічна аналіза дакількох (до 10) стихів із поетічной збіркы Петра Мурянкы «До Краю ненароджыня» (2012).

7. Лірічна поезія Володислава Грабана (у выданю: "Ци то лем туга, ци надія:  Aнтолоґія повыселенчой лемківской літературы в Польщы" /ред.: O. Duc-Fajfer. Ліґниця, 2002, с. 233-248) як філозофічне гляданя гармонії меджі природов і чоловіком.

8. Ідейно-тематічна аналіза дакількох (до 10) стихів із поетічной збіркы Михайла Чухрана «Сім тайстринок» (2014).

9. Літературна творчость Дмитра Кешелї і ёго «народный роман»«Пацаловська республіка» (2011) як образчік сатірічного жанра.

 

ІІІ. Капітолы з історії русиньской драматічной творчости і театра

1. Главны братьскы орґанізації у підкарпатскых Русинів-заробітчан як центры културного і літературного жывота в США і розвой підкарпатьской драматурґії у першій половинї ХХ. столїтя. Главны підкарпатьскы драматікы і важны творы підкарпатьской драматурґії у США.

2. Проблемы асімілації і адаптації Русинів-заробітчан до американьского жывота і у пєсах Е. Кубека «Olga» (1916) і В. Ґорзо «Fedorišinovy» (1925).

3. Вплив Лемко-Союза на розвой лемківской драматурґії і театру в США  і Канадї у 1930-1960-х роках. Главны драматікы і важны творы лемківской драматурґії у США.

4. Сужетны лінії і драматічный конфлікт у пєсах Д. Вислоцького «Петро Павлик зо Спиша» (1937) і Н. Цисляка «Женаты женятся» (1940).

 

 

Prešov, 2022                                                                                                                                                              doc. PhDr. Anna Plišková, PhD., riaditeľka