Пестрофаребность як путь на зміцнёваня демокрації

В четверь, 30. марца 2023 презідентка СР Зузана Чaпутова в рамках тыжднёвого урядованя в Кошыцях завітала і до другого найвызначнїшого і найбівшого міста на выходї Словакії ‒ до Пряшова. Окрем стрїчі з пріматором міста Франтїшком Ольгом дополїдне, пополїдне ся стрїтила і діскутовала з актівныма людми з Пряшова і Пряшівского краю. Презідентьска канцеларія СР позвала до пряшівской Концертной салы „Stromoradie“ людей, якы довгодобо а часто і як добровольници роблять на благо другых і подля своїх сил і можностей помагають там, де треба, і де штатна поміч часто абсентує або приходить барз пізно.

В актуалнім часї главно у звязи з тым, што ся дїє у нашого выходного сусїда, як наслїдок войнового ставу є втїканя людей перед войнов з выходу на запад або север, т. є. на Словакію і дале на запад, або до Польска і дале. Сфера добровольництва у войновій сітуації ся вказує як вызначный феномен, котрый ся розвивать і в нашій країнї а окреме в пригранічнім реґіонї з Українов, котрым є і Пряшівскый край. Зато участниками діскусії з презідентков СР были репрезентанты розлічных орґанізацій третёго сектора, котры презентовали шпеціфічны проблемы добровольництва, якы мусять каждоденно рїшати в тім контекстї, і так супловати штат, од якого, як коментовали, тяжко дістати поміч у тім часї, коли то найвеце треба, бо бірократічна сістема штату будьяку дінаміку у рїшаню актуалных проблемів не підпорує. Панї презідентка подяковала вшыткым добровольникам, якы роблять свою нелегку роботу і без помочі штату, лем з властного пересвідчіня і людьскости, усвідомлюючі собі, же є потрібна.

Свої проблемы на стрїчі презентовали і репрезентанты народностных орґанізацій і штатных інштітуцій заміряных на народностны меншыны, церьквей, самосправных орґанів і їх орґанізацій і інштітуцій і под. Меджі нима резоновали і проблемы русиньской народностной меншыны, єй народностных орґанізацій і штатных інштітуцій, якы одпрезентовали репрезентанты з културной сферы, котры таксамо крітіковали недостаточну штатну підпору народностной културы, яка фінанчну поміч од штату на свої  проєкты дістає реґуларно пізно, аж у другім півроцї, респ. в послїднїм кварталї календарьного року. Робота такых орґанізацій зато ся не може реалізовати подля плану і сістематічно, але фунґує знову лем на прінціпі добровольництва тых людей, котры мають інтерес утримовати народностны проєкты у сферї културы, масмедій, але тыж школства, не задумуючі ся над тым, коли прийде штатна дотація.

Є то про нас велика честь і тїшить нас, же на діскусію з презідентков СР Презідентьска канцеларія СР позвала і актівных Русинів зо сферы русиньской културы і школства. Участь на неформалній стрїчі із Зузанов Чапутовов за Русинів взяли членове порадного орґану презіденткы СР про народностны меншыны: доц. ПгДр. Анна Плїшкова, ПгД., і Мґр. Петро Медвідь, дале директорка СНМ – Музею русиньской културы в Пряшові ПгДр. Мґр. Люба Кралёва, Пг.Д., довгорочна културно-освітна робітнічка ПгДр. Марія Пайзінкова зо Свідника, писателька Інж. Людміла Шандалова зо Свідника і фолклорістка а зарівно інтерна докторандка Інштітуту русиньского языка і културы Центра языків і култур народностных меншын Пряшівской універзіты Мґр. Домініка Новотна, яка у своїм прослові настолила темы повязаны з розвитком народной ідентіты і културы Русинів на Словакії.

Діскусію з презідентков СР на то, жебы представити конкретны проблемы у сферї свого дїятельства, але тыж похвалити ся з досягнутыма позітівныма резултатами роботы і без партіціпації штату, схосновали многы орґанізації і їх репрезентанты, враховано Русинів, із заміром, же презідентка СР їх спосередкує дале компетентным субєктам штатной справы і їх представителям, што діскутуючім приобіцяла.

Цїла діскусія проходила в приємній атмосферї, порозуміню і охотї з боку презіденткы выслухати участників діскусії і помочі рїшати дакотры з настоленых проблемів. Своє перебываня в Пряшові і стрїчу з актівныма людми Пряшова і реґіону Зузана Чапутова оцїнила такыма словами: „Стрїча з актівныма людми Пряшівского краю і їх різнороды розповідї і зажыткы з їх роботы ня утвердили в єднім – тото, што нас споює, є омного важнїше, як то, што нас роздїлює. Роздїлны сьме природно, але людьскость має силу нас зближыти. Без огляду на то, ці належиме ід меншынї або маёрітї, ці сьме лібералы або конзерватівцї, ці робиме у сферї културы або в соціалній сферї, пестрость нас все може лем збогатити. Люде доброй волї не можуть собі доволити воёвати проти себе лем зато, же меджі нима суть дрібны роздїлы, бо на другім березї стоїть омного дештруктівнїша сила. Людьскость є фундаментом, на котрім ся можеме зыйти. Якраз тота пестрофаребна актівна сила, з яков єм ся днесь стрїтила в Пряшові і котра потихы помагать у своїй околіцї, є способом, якым можеме зміцнёвати нашу демокрацію.‟

-ап-